Top các công cụ khắc phục sự cố miễn phí cho Windows

7
công cụ hữu ích và miễn phí được giới thiệu trong bài này sẽ giúp các
bạn có thể chuẩn đoán và chữa trị một cách hiệu quả hàng loạt các bệnh
cho máy tính Windows của mình.

Không máy tính nào có thể chạy hoàn hảo mãi mãi. Cùng
với thời gian, hệ thống của bạn sẽ bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu gì
đó. Để khắc phục những vấn đề này, bạn cần phải có trong tay rất nhiều
công cụ khắc phục sự cố. Đây là số công cụ khắc phục sự cố miễn phí hàng
đầu cho hệ điều hành Windows.

Process Explorer của Sysinternals

Khi khởi chạy Process Explorer, bạn sẽ thấy một khung
nhìn hình cây hiển thị các quá trình; có thể kích vào phần header của
cột để thay đổi cách phân loại theo ý mình.Phần trên
của cửa sổ có bốn biểu đồ: hiệu suất CPU, lược sử chữa trị, lược sử các
byte vào/ra và lược sử bộ nhớ vật lý. Kích vào bất cứ một biểu đồ nào,
bạn sẽ thấy xuất hiện một cửa sổ khá giống với tab Performance trong
Task Manager – tuy nhiên có mức chi tiết và nhiều thông tin hơn về những
chương trình gì đang làm việc mà Task Manager không có.

Kích đúp vào tên của một quá trình (process), bạn sẽ
thấy xuất hiện một cửa sổ với rất nhiều thông tin khác: các thread đang
chạy của quá trình (và ngăn xếp cho mỗi thread), thứ có thể bị đóng băng
hay bị hủy; các điều khoản; truy cập mạng; chương trình được khởi chạy;
thậm chí cả các chuỗi văn bản trong image chương trình trên đĩa hoặc
copy trong bộ nhớ của nó. Các quá trình hoặc toàn bộ các cây trong chúng
đều có thể bị hủy, đóng băng, tiếp tục lại hoặc có thể thay đổi các cửa
sổ hoặc thứ tự ưu tiên của chúng – cách thức này hết sức hữu dụng nếu
một cửa sổ quá trình bị biến mất sau một vấn đề gì đó và bạn cần đẩy nó
lên trước. Bạn cũng có thể bật hoặc tắt panel thấp hơn có chứa các thông
tin chi tiết về một quá trình, tìm quá trình cho một cửa sổ nào đó bằng
cách trỏ tới nó hoặc tìm kiếm bằng tên cho bất cứ quá trình hay file
nào có đuôi DLL đang được chạy.

System Information for Windows




Có thể bạn sẽ bất ngờ về việc một công cụ miễn phí được đóng gói như tiện ích này. System Information for Windows,
được viết tắt là SIW, có thể sử dụng để thay thế cho rất nhiều chương
trình. Bạn có thể sử dụng nó để kết xuất một số hệ thống hoặc dữ liệu
ứng dụng hay thứ gì đó. SIW có thể liệt kê các khóa đăng ký ứng dụng,
điều tra thông tin phần cứng được cài đặt, hiển thị nhiệt độ thiết bị,
phân hạng mục các mã multimedia đã được cài đặt – và danh sách này còn
chưa dừng ở đây.

SIW được tổ chức thành bốn hạng mục cơ bản. Ba trong
số chúng được bạn có thể thấy thông qua khung nhìn hình cây phía bên
trái cửa sổ chương trình: Software, Hardware và Network. Kích vào bất kỳ
một mục nào đó trong các mục này, bạn sẽ thấy phía bên phải cửa sổ xuất
hiện các dữ liệu tương ứng. Quá trình truy tìm có thể bắt bạn phải đợi,
đặc biệt là những vấn đề giống như danh sách thiết bị, vì vậy không nên
bất ngờ trước việc bạn phải chờ đợi lâu trước khi SIW “lôi” được những
thông tin cần thiết về cho bạn.

Hạng mục thứ tư là một loạt các công cụ hỗn tạp trong
menu Tools sổ xuống của chương trình. Đây là những thứ mà tác giả làm
ra công cụ này không xếp chúng vào đâu được trong ba hạng mục trên nhưng
vẫn muốn gộp chúng vào ứng dụng của mình. Ở đây có rất nhiều thứ thú vị
như Eureka, một cách để lộ diện trực quan các trường mật khẩu trong hầu
hết các chương trình; công cụ để gửi gói wake-on-LAN đến địa chỉ MAC;
hay công cụ kết xuất BIOS; Base64/UUencoder-decoder, test CPU,… SIW thậm
chí còn có thể chạy trong môi trường khôi phục của Windows.

Lưu ý: SIW hầu như là chỉ đọc. Tuy nó có thể liệt kê
và kết xuất rất nhiều thông tin hệ thống, nhưng lại không cho phép bạn
thay đổi các thiết lập đó. Cho ví dụ, nếu muốn vô hiệu hóa hoặc kích
hoạt ActiveX control được liệt kê thông qua SIW, bạn cần thực hiện qua
tiện ích của một hãng khác như ActiveXHelper của Nirsoft chẳng hạn.

BlueScreenView

Trong Windows, việc xử lý với “màn hình xanh chết
chóc” (hay vẫn được viết tắt là BSOD) là cả một vấn đề. Ngoài vấn đề khó
hiểu và khó giải mã – đặc biệt do một số BSOD có thể có nhiều nguyên
nhân – chúng còn gây ra nhiều phiền nhiễu. Cứ cho là, BSOD ít xuất hiện
vào thời điểm hiện nay, tuy nhiên khi gặp phải, bạn có rất ít sự lựa
chọn để khắc phục. Sau khi xử lý với một loạt những hành động để khắc
phục sự cố BSOD, chúng tôi đã phát hiện được một số công cụ có thể phân
tích BSOD và tìm ra nguyên nhân của hiện tượng này: BlueScreenView.

Khi một BSOD xuất hiện, các kết quả sẽ được lưu vào
một file kết xuất dành cho việc kiểm tra sau. BlueScreenView có thể quét
toàn bộ các file này trong hệ thống và tạo một báo cáo về chúng, bạn có
thể đọc báo cáo này bên ngay trong BlueScreenView hoặc lưu vào dưới
dạng HTML để phân tích. Mỗi dòng trong báo cáo đều biểu thị mã đổ vỡ của
BSOD, thời gian và ngày xuất hiện, các tham số hợp quy cách với vụ đổ
vỡ (rất hữu dụng cho việc gỡ rối), thêm vào đó là một số thông tin chi
tiết. Các kết quả đều có thể tìm kiếm, vì vậy bạn có thể tìm ra một mã
đổ vỡ, driver, dll cụ thể mà bạn nghĩ có thể xuất hiện.

Một vấn đề khá thú vị khác mà BlueScreenView có thể
thực hiện là liệt kê tất cả driver thiết bị đang hoạt động tại thời điểm
đổ vỡ xảy ra. Nếu một driver nào đó bị liệt vào danh mục nguyên nhân
gây ra đổ vỡ, khi đó nó sẽ được cắm cờ và được hiển thị màu đỏ. Bạn cũng
có thể lọc ra tất cả các driver khác được load tại một thời điểm nào đó
nếu muốn tập trung vào thủ phạm. Bên cạnh đó cũng có thể load các file
kết xuất đã được copy vào từ đâu đó bằng cách trỏ đến một thư mục hoặc
thậm chí từ các máy tính khác có thể truy cập từ mạng nội bộ (bạn cần
phải có đặc quyền để thực hiện điều này).

Tuy nhiên BlueScreenView có một nhược điểm nhỏ có
liên quan đến chức năng báo cáo. Nếu muốn in ra cả thông báo đổ vỡ và
ngăn xếp driver tham dự của nó, bạn phải xử lý chúng như các báo cáo
riêng biệt. Điều đó nói nên rằng, thông báo đổ vỡ sẽ liệt kê driver đang
được cung cấp; nếu không còn gì nữa, bạn có thể sử dụng báo cáo BSOD cơ
bản để tìm ra tất cả các thông tin quan trọng khác.


Autoruns của Sysinternals


Một trong những điều khó chịu trong quá trình sử dụng
Windows có thể nói là một số phần mềm thường yêu cầu được đưa vào hệ
thống để khởi chạy lúc startup dù bạn có thực sự cần thiết nó hay không.
Drivers của Scanner và printer cũng là một trong những phần mềm kiểu
như vậy. Chúng thường đòi hỏi cài đặt một cụm các tiện ích cư trú trong
khay hệ thống.

Autoruns
– một sản phẩm của Mark Russinovich, tiện ích này không chỉ “nhổ” tận
rễ những “nỗi bực mình” này mà nó còn cung cấp cho bạn nhiều thứ thú vị
khác. Autoruns có thể thăm dò hệ thống của bạn và kết xuất ra các danh
sách chương trình và các thành phần hệ thống khởi chạy tự động – từ các
ứng dụng trong thư mục Startup đến các nhiệm vụ được lập lịch biểu, từ
các dịch vụ đến driver thiết bị, từ các gadget nằm trong Sidebar đến các
mã chương trình. Mặc định, chương trình sẽ kết xuất dữ liệu phù hợp với
ngữ cảnh người dùng, tuy nhiên menu User của chương trình cho phép bạn
có thể chuyển đổi các ngữ cảnh. (Bạn cần chạy chương trình với quyền
quản trị viên).

Autoruns có thể sắp xếp các khung nhìn của nó vào hệ
thống theo các tab (Logon, Services, Explorer, Internet Explorer,
Drivers), điều này làm cho nó dễ dàng sổ xuống các mục mà bạn cần quan
tâm. Bạn có thể vô hiệu hóa bất kỳ ứng dụng hoặc dịch vụ nào mà không
cần xóa thực sự nó, đơn giản chỉ cần bằng cách hủy chọn hộp kiểm hoặc có
thể gỡ bỏ hoàn toàn với một lựa chọn từ menu chuột phải. Menu tương tự
đó cũng có các tùy chọn cho việc nhảy sang các entry của các dịch vụ
trong Registry, thẩm định chữ ký mã và tra cứu trên Google.

Chọn Options | Hide Microsoft và Windows Entries, khi chạy Autoruns hoặc kích Refresh,
bạn sẽ chỉ thấy các ứng dụng của các hãng thứ ba – cách thức này giúp
bạn tập trung vào các chương trình được bổ sung thêm vào Windows sau khi
cài đặt, từ đây bạn có thể tìm ra vấn đề của mình. Nếu Process Explorer
hiện đang chạy, bạn có thể kích phải vào một mục nào đó và làm xuất
hiện trang Properties trong Process Explorer, giả định mục đã nói đang
chạy.

Autoruns cũng có một phiên bản dòng lệnh, phiên bản này có thể được sử dụng với các kịch bản hoặc kỹ thuật tự động khác.

WinDirStat




Chắc chắn sẽ có lúc bạn tự hỏi không biết tất cả
không gian đĩa của mình biến đi đâu? Câu trả lời có thể được tìm thấy
bằng thông qua tiện ích WinDirStat.
WinDirStat sẽ tạo ra cho bạn một báo cáo đồ họa dễ hiểu về hiệu suất sử
dụng đĩa, cho phép bạn thấy được một cách dễ dàng các file nào hoặc các
thư mục nào bị để ẩn bên trong cây thư mục nhưng lại có dung lượng rất
lớn.

Khởi chạy chương trình, bạn sẽ nhận được yêu cầu chọn
một hoặc nhiều ổ đĩa hoặc thư mục trong hệ thống, những mục mà bạn chọn
sẽ được đưa đi phân tích về hiệu suất sử dụng không gian. Phân tích này
có thể tiêu tốn một lượng thời gian nào đó tùy thuộc vào số lượng file
hoặc thư mục nằm trong ổ đĩa; bạn có thể để chương trình tự chạy trong
chế độ background để có thể thực hiện các công việc khác.

Khi việc phân tích được hoàn thành, các kết quả sẽ
xuất hiện trong dưới dạng bản đồ hình cây, các file tiêu tốn nhiều không
gian sẽ được biểu thị bằng các khối màu lớn. Cách thức hiển thị này làm
cho bạn có thể dễ dàng nhận biết được đâu là file chiếm nhiều không
gian ổ đĩa của mình nhất. Khi kích vào bất cứ khối màu nào, phần trên
trong cửa sổ chương trình sẽ hiển thị file tương ứng với thư mục của nó
thông qua một khung nhìn hình cây dễ quan sát. Bạn cũng có thể sử dụng
khung nhìn hình cây này để tìm ra hiệu suất không gian có liên quan đến
file hoặc thư mục cần xác định. Cuối cùng, các file được mã màu theo
kiểu để bạn có thể dễ dàng nhận biết khi nhìn thoáng qua để biết được
kiểu file nào chiếm dụng nhiều không gian nhất.

Chương trình cũng có thể giúp bạn thực hiện các hoạt
động cleanup. Bằng cách kích phải vào một file hoặc thư mục nào đó, bạn
có thể xóa chúng (chuyển vào Recycle Bin hoặc xóa một cách trực tiếp).
Bên cạnh đó ban cũng có thể mở một dòng lệnh hoặc cửa sổ Explorer trên
thư mục hoặc file.

Đây là một kịch bản mà có lẽ hầu hết chúng ta đều đã
gặp phải: không thể phát hiện một file nào đó vì nó đang trong sử dụng.
Windows Vista và Windows 7 có thể tỏ ra ưu việt hơn đôi chút trong việc
thông báo cho người dùng biết về chương trình nào đang sử dụng file đó,
tuy nhiên đôi khi lại làm bạn cảm thấy khó khăn trong việc chỉ ra cửa sổ
nào cần phải đóng.

Ở đây chúng tôi giới thiệu cho các bạn hai chương
trình có thể giúp bạn giải phóng nỗi bực mình này. Đầu tiên cần phải
nhắc đến đó là tiện ích Unlocker
của Cedrick Collomb, đây là một trong những tiện ích được nhiều người
biết đến và ưu thích. Tiện ích thứ hai tuy có kém được biết đến hơn
nhưng vẫn là một tiện ích rất có giá trị, đó là OpenedFilesView
(được cung cấp bởi Nir Sofer, tác giả của BlueScreenView). Cả hai đều
thực hiện một nhiệm vụ giống nhau: phát hiện quá trình khóa file và cho
phép bạn giải phóng nó bằng cách hủy quá trình can thiệp vào file. Mặc
dù vậy cách thức thực hiện của chúng lại rất khác nhau.

Unlocker chạy lặng lẽ trong chế độ background và được
thêm vào trong menu chuột phải trong Explorer. Nếu bạn muốn biết vấn đề
gì đang khóa một file nào đó, chỉ cần kích phải vào chọn Unlocker. Từ
đây bạn có giải phóng các quá trình đang khóa file của bạn, tạo một copy
của file, hoặc gỡ bỏ các khóa mà quá trình đang áp đặt lên file.

OpenedFilesView lại cung cấp cho bạn một danh sách
cập nhật thường xuyên tất cả các file hiện bị khóa bởi các quá trình,
danh sách này có thể được phân loại và tìm kiếm. Chương trình cũng đưa
ra các kiểu hành động giống như Unlocker tuy nhiên OpenedFilesView lại
không hỗ trợ hành động xóa một file bị khóa hoặc tạo một copy.

Nhược điểm chính đối với cả hai Unlocker và
OpenedFilesView là kém trong hỗ trợ 64-bit. Unlocker không làm việc
trong tất cả các hệ điều hành Windows 64-bit. Còn OpenedFilesView tuy có
một phiên bản 64-bit nhưng yêu cầu bạn phải vô hiệu hóa một số thứ và
yêu cầu phải khởi động lại hệ thống.
Theo PCworld